เฉลียงหน้า
![]()
สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ โปรดเฉลียงแห่งนี้มาก เพราะเป็นที่แสดงภาพการปฏิบัติราชการของพระองค์ท่าน แต่ก่อนเคยมีภาพมากกว่านี้ แต่ได้มอบภาพจำนวนหนึ่งให้หอสมุดดำรงราชานุภาพไปเกือบทั้งหมด เหลือภาพคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ดังนี้
![]()
1.ภาพสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงหายประชวร
![]()
สมเด็จฯ กรมพระยาดำรง
ราชานุภาพ ทรงเล่าประทานด้วยพระองค์ว่า ประเทศฝรั่งเศส ได้คุกคามประเทศไทยอย่างหนัก
ในช่วงก่อนปี พ.ศ. 2436 การที่จะรักษาความเป็นเอกราชไว้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จำต้องตรัสพระทัยยอมยกดินแดนลาวและรักษาดินแดนส่วนใหญ่ของประเทศไว้ แม้กระนั้นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็ยังทรงวิตกกังวลพระทัยมาก ถึงกับประชวรด้วยเกรงจะรักษาเอกราชของบ้านเมืองไว้ไม่ได้ ทรงมีความคิดอยากเสด็จสวรรคตไม่ยอมเสวยพระโอสถ พระประยูรญาติและข้าราชการผู้ใหญ่ได้ทูลถวายการปลอบพระราชหฤทัยให้เสวยพระโอสถจนมีพระอาการดีขึ้นตามลำดับและหายประชวร พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ได้ทรงฉายพระรูปร่วมกับพระราชวงศ์ และข้าราชการผู้ใหญ่ไว้เป็นที่ระลึก บ้านเมืองไทยได้พ้นภยันตราย พัฒนาก้าวหน้าสืบต่อมา เพราะบารมีปกเกล้าฯ
![]()
2. ภาพชาวเมืองเวียงจันทน์มาเฝ้าสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ที่เมืองหนองคาย
![]()
เมื่อฝรั่งเศสคุกคามประเทศไทย และขอให้ไทยยกดินแดนลาว ให้ฝรั่งเศสนั้น ฝรั่งเศส
อ้างว่า "คนไทยไม่ต้องการขึ้นอยู่กับไทยด้วยเป็นคนละเลือดเนื้อเชื้อไขกับไทย" แต่เมื่อสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพเสด็จไปเมืองหนองคาย ชาวลาวเมืองเวียงจันทร์พอทราบข่าวการเสด็จก็พากันมาเฝ้าสมเด็จฯ เป็นจำนวนมากและทูลว่าชาวลาวอยากอยู่กับไทย เพราะมีความเป็นพี่น้องใกล้ชิดกันมากภาพนี้จึงเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ โดยประชามติของประชาชนชาวลาวอันเกี่ยวข้องกับคนไทย
![]()
3. ภาพคณะทูตไทย
![]()
พระรูปนี้ฉายเมื่อ พ.ศ. 2434 คราวสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเป็นหัวหน้าคณะทูตผู้แทนพระองค์เสด็จไปเยี่ยมตอบ ซา เรวิช รัชทายาทแห่งประเทศรัสเซีย เพื่อเป็นการตอบแทนในการที่องค์รัชทายาท ได้เสด็จมาเยือนประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. 2433 ซา เรวิช พระองค์นี้ ขึ้นเสวยราชย์เป็นพระเจ้าซาร์ นิโคลัส ที่ 2 ทรงสนิทชิดชอบกับพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพิเศษ
![]()
4. พระรูปแขนขวา - แขนซ้าย
![]()
พระรูปนี้ฉายเมื่อคราวเสด็จพระราชดำเนินงานวัดเบญจมบพิตร ที่ร้านถ่ายรูปหลวงพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำรัส เรียกพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงศ์โรปการ พระเจ้าน้องยาเธอกรมหลวงดำรงราชานุภาพ ซึ่งทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงการต่างประเทศ และเสนาบดีกระทรวงมหาดไทยตามลำดับ ให้เสด็จมาฉายพระรูปร่วมกับพระองค์ โดยมีรับสั่งว่า "แขนขวา แขนซ้าย มาถ่ายรูปด้วยกัน" แต่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มิได้ตรัสว่า พระน้องยาเธอพระองค์ใดเป็นแขนซ้าย หรือแขนขวา ภาพนี้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงลงพระปรมาภิไธยไว้เป็นที่ระลึก ตั้งพระทัยให้รูปนี้ เป็นภาพประวัติศาสตร์ เพราะประเทศไทยรอดพ้นจากการถูกยึดครองของประเทศมหาอำนาจ คงความเป็นเอกราชปกครองตนเองอยู่ได้ เพราะทรงงานร่วมกันมาทั้ง 3 พระองค์
![]()
204 Varadis Palace Larn Luang Mahanak, Pomprap-satrupai, Bangkok 10100, THAILAND
